Ndiye kodi phishing ndi chiyani?
Phishing ndi mtundu waumbanda wapaintaneti womwe umayesa kupangitsa ozunzidwa kuti atulutse zidziwitso zachinsinsi kudzera pa imelo, kuyimbira foni, ndi/kapena mwachinyengo.
Zigawenga zapaintaneti nthawi zambiri zimayesa kugwiritsa ntchito uinjiniya kuti apangitse wozunzidwayo kutulutsa zidziwitso zake podziwonetsa ngati munthu wodalirika kuti afunse zambiri zachinsinsi.
Kodi pali mitundu yosiyanasiyana yachinyengo?
Mkondo Phishing
Spear phishing ndi yofanana ndi phishing wamba chifukwa imayang'ana zinsinsi, koma spear phishing imakonzedwa kwambiri ndi munthu amene akuzunzidwa. Amayesa kuchotsa zambiri mwa munthu. Ziwopsezo zachinyengo za mfuti zimayesa kuthana ndi chandamale ndikudzibisa ngati munthu kapena gulu lomwe wozunzidwayo angadziwe. Chifukwa chake pamafunika khama lochulukirapo kuti izi zitheke chifukwa zimafunikira kupeza zambiri pazomwe mukufuna. Izi nthawi zambiri zimakonda anthu omwe amayika zidziwitso zawo pa intaneti. Chifukwa cha kuyesayesa kochuluka komwe kudatengera kuti imeloyo ikhale yokonda, kuwukira kwa mikondo kumakhala kovuta kwambiri kuzindikira poyerekeza ndi kuwukira pafupipafupi.
Kuphulika
Poyerekeza ndi kuwukira kwa mikondo ya phishing, kuwukira kwa anamgumi ndikolunjika kwambiri. Kuukira kwa whaling kumatsata anthu m'bungwe kapena kampani ndikutengera wina wamkulu pakampani. Zolinga zodziwika bwino pakuweta namgumi ndikunyengerera chandamale kuti iwulule zinsinsi kapena kusamutsa ndalama. Mofanana ndi chinyengo chanthawi zonse chifukwa kuukira kuli ngati imelo, whaling angagwiritse ntchito ma logo a kampani ndi ma adilesi ofanana kuti adzibisire okha. Popeza ogwira ntchito sakana kukana pempho la munthu wina yemwe ali pamwamba pa izi ndi zoopsa kwambiri.
Angler Phishing
Angler phishing ndi mtundu watsopano wachinyengo ndipo umapezeka pamacheza media. Satsatira maimelo achikhalidwe chachinyengo. M'malo mwake amadzibisa ngati ntchito zamakasitomala amakampani ndikupusitsa anthu kuti awatumizire zambiri kudzera pa mauthenga achindunji. Njira ina ndikutsogolera anthu kutsamba labodza lamakasitomala omwe amatsitsa pulogalamu yaumbanda pazida za wozunzidwayo.
Kodi chinyengo chimagwira ntchito bwanji?
Kuukira kwa Phishing kumadalira kwambiri anthu omwe akuzunzidwa kuti apereke zidziwitso zawo kudzera munjira zosiyanasiyana zaukadaulo.
Wolakwa pa intaneti adzayesa kupeza chidaliro cha wozunzidwayo podziwonetsa ngati woimira kampani yodziwika bwino.
Zotsatira zake, wozunzidwayo angamve kukhala wotetezeka kuti afotokozere wamba zapaintaneti ndi zidziwitso zachinsinsi, momwe chidziwitso chimabedwa.
Kodi mungadziwe bwanji zachinyengo?
Ziwopsezo zambiri zachinyengo zimachitika kudzera pa imelo, koma pali njira zodziwira kuvomerezeka kwawo.
- Onani Email Domain
Mukatsegula imelo, fufuzani kuti muwone ngati ikuchokera pa imelo ya anthu onse (ie.@gmail.com). Ngati ikuchokera ku maimelo a anthu onse, ndiye kuti ndiwe wonyenga chifukwa mabungwe sagwiritsa ntchito madera a anthu. M'malo mwake, madambwe awo azikhala apadera abizinesi yawo (ie maimelo a Google ndi @google.com). Komabe, pali ziwopsezo zachinyengo zomwe zimagwiritsa ntchito domain yapadera. Zingakhale zothandiza kusaka mwachangu pakampaniyo ndikuwona ngati ndiyovomerezeka.
- Imelo ili ndi Moni Wachibadwa
Ziwopsezo za Phishing nthawi zonse zimayesa kukhala paubwenzi ndi moni wabwino kapena wachifundo. Mwachitsanzo, mu spam yanga osati kale kwambiri ndinapeza imelo yaphishing ndi moni wa "Wokondedwa Mnzanga". Ndidadziwa kale kuti iyi ndi imelo yachinyengo monga pamutuwu akuti "NKHANI ZABWINO ZA NDALAMA ZANU 21/06/2020". Kuwona mitundu ya moniyi kuyenera kukhala mbendera zofiira ngati simunakumanepo ndi omwewo.
- Onani zomwe zili
Zomwe zili mu imelo yachinyengo ndizofunika kwambiri ndipo muwona zinthu zina zomwe zimapanga kwambiri. Ngati zomwe zili mkatizo zikuwoneka ngati zopanda pake kapena pamwamba ndiye kuti ndi zachinyengo. Mwachitsanzo, ngati mutuwo wati "Mwapambana Lottery $1000000" ndipo simukumbukira kuti mwatenga nawo gawo ndiye kuti ndiye mbendera yofiyira pompopompo. Zomwe zilimo zikapanga chidwi ngati "zikudalira inu" ndikuyesa kukupangitsani kuti mudulire ulalo, musadina ulalo ndikungochotsa imeloyo.
- Ma Hyperlink ndi Attachments
Maimelo achinyengo nthawi zonse amakhala ndi ulalo wokayikitsa kapena fayilo yolumikizidwa kwa iwo. Nthawi zina izi ZOWONJEZERA angakhale ndi kachilombo pulogalamu yaumbanda kotero musati kukopera ngati muli otsimikiza kuti ali otetezeka. Njira yabwino yowonera ngati ulalo uli ndi kachilombo ndikugwiritsa ntchito VirusTotal, tsamba lomwe limayang'ana mafayilo kapena maulalo a pulogalamu yaumbanda.
Kodi mungapewe bwanji chinyengo?
Njira yabwino yopewera phishing ndikudziphunzitsa nokha ndi antchito anu kuti muzindikire zachinyengo.
Mutha kuphunzitsa antchito anu moyenera powonetsa zitsanzo zambiri zamaimelo achinyengo, mafoni, ndi mauthenga.
Palinso zofananira zachinyengo, pomwe mutha kuyika antchito anu mwachindunji kudzera momwe kuwukira kwachinyengo kuli kotani, zambiri pazomwe zili pansipa.
Kodi mungandiwuze kuti kuyerekezera kwachinyengo ndi chiyani?
Zoyeserera zachinyengo ndi zochitika zomwe zimathandiza ogwira ntchito kusiyanitsa imelo yachinyengo ndi imelo ina iliyonse wamba.
Izi zipangitsa kuti ogwira ntchito azindikire zoopsa zomwe zingawawopsyeze kuti ateteze zambiri zamakampani awo.
Ubwino wogwiritsa ntchito ziwonetsero zachinyengo ndi zotani?
Kutengera ziwopsezo zachinyengo kumatha kukhala kopindulitsa kwambiri powona momwe antchito anu ndi kampani yanu ingachitire ngati zinthu zoipa zenizeni zitatumizidwa.
Idzawapatsanso chidziwitso choyambirira cha momwe imelo yachinyengo, uthenga, kapena kuyimba foni kumawonekera kuti athe kuzindikira ziwonetsero zenizeni akabwera.
